Ozkan Subasi Blog

Şekil 2

Alan adı dağılımı en üst seviyeden başlar ve alt dallara doğru bölünür. Bir alan adının okunuşu en alttan başlayarak en üste doğru yapılır. Ağacın en altında bulunan alan adı ‘ankara.ulak.net.tr’ şeklinde okunacaktır.

En üst seviye alan adlarının yönetimi InterNIC tarafından yapılmaktadır. ISO kodları ile tanımlanmış ülke adlarının yönetimi ülkelere göre değişiklik göstermektedir. Türkiye’nin ISO kodu olan ‘tr’ üst seviye alan adının yönetimi Orta Doğu Teknik Üniversitesi (ODTÜ) tarafından yapılmaktadır. Dolayısıyla ‘com’, ‘net’, ’gov’ gibi alan adlarına kayıt InterNIC tarafından; ‘com.tr’, ‘net.tr’ gibi alan adlarına kayıt ODTÜ tarafından yapılmaktadır. Alan adı kayıtlarıyla ilgili daha fazla bilgi için http://www.internic.net ve http://dns.metu.edu.tr adresleri incelenebilir.

‘ankara.ulak.net.tr’ örneğinde, ‘ankara.ulak.net.tr’ alan adı UlakNet sunucuları üzerinde, ‘ulak.net.tr’ alan adı ODTÜ sunucuları üzerinde, ‘net.tr’ alan adı yine ODTÜ sunucuları üzerinde, ‘tr’ alan adı ise root server adı verilen en üst seviye alan adı sunucuları üzerinde tanımlanmış durumdadır. Dikkat edilmesi gereken nokta alan adları alındıktan sonra bu alan adındaki isimlendirmenin lokalde yapıldığıdır. Bu daha önce de değinilen yönetimin dağıtık olarak yapılabilmesini sağlar.

Bu bilgiler ışığında ‘xxx.ankara.ulak.net.tr’ ya da ‘yyy.ulak.net.tr’ şeklindeki bir tanımlama UlakNet’in kontrolünde, benzer şekilde ‘abc.com.tr’ ya da ‘xyz.net.tr’ şeklindeki bir tanımlama ise  ODTÜ’nün kontrolündedir.

İncelenen alan adı ağacı maksimum 127 basamaktan oluşabilir ki bu da pratikte ulaşılması imkansıza yakın bir değerdir.

3 DNS Çözümlemesi

DNS’in yapısı anlatılırken dağıtık bir veritabanı şeklinde oluşturulduğu ve uçların birbirbirleriyle istemci sunucu mantığı ile konuştuğunu söylenmişti. Bu işlevi yerine getiren programlara alan adı sunucu adı verilir (name server). Alan adı sunucularını alan adı ağacı üzerinde nokta ile gösterilirler.

Her alan adı sunucu bir veya birkaç alan adı bilgisini tutar ve bu alan adları için en yetkili alan adı sunucudur. Diğer alan adları için sorgularda bu alan adları için en yetkili alan adı sunucularını bulmaya çalışır.

Alan adı sunucular yerine getirdikleri kritik işlev nedeniyle genellikle yedekli olarak çalıştırılırlar. Bilgilerin tutulduğu ana veritabanı birincil alan adı sunucu olarak adlandırılır. İkincil sunucular birincil alan adı sunucularının verilerini periyodik olarak kendi veritabanına kopyalarlar. Birincil sunucuda herhangi bir problem yaşandığında sorgulama ikinci sunucular üzerinde yapılır.

DNS çözümlemesi birkaç kademede incelenebilir. UlakNet alan adı sunucusunu kullanan bir istemcinin ‘www.ulak.net.tr’ adresini sorguladığı durumda sunucu kendi veritabanında tanımlı olan bu adresi istemciye döndürecektir. Bu,  UlakNet alan adı sunucusu ‘ulak.net.tr’ alan adı altında bulunan tanımlar için en yetkili sunucu olduğu için bu şekilde gerçekleşmiştir.

Şekil 3’te bu sorgunun nasıl gerçekleştirildiği görülmektedir.

Şekil 3

Görüldüğü gibi istemci ‘www.ulak.net.tr’ adresini bu alan adı için en yetkili durumdaki alan adı sunucusunda sorgulamış ve bu adrese tanımlanmış IP adresi cevap olarak döndürülmüştür.

Benzer bir sorgulamayı Amerika kıtasında ‘ns.digex.net’ adlı alan adı sunucuyu kullanan bir istemcinin yaptığı durum incelenebilir.

‘ns.digex.net’ kendisine sorulan ‘www.ulak.net.tr’ için herhangi bir bilgiye sahip değildir. Bu yüzden kendi veritabanında tanımlı olan en üst seviye alan adı sunucularına (root-servers, daha sonra detaylı olarak açıklanacaktır) bu adresi sorar. Bu sunucu (a.root-servers.net) da ‘www.ulak.net.tr’ için kesin bilgiye sahip değildir. Ancak ‘.tr’ üst seviye alan adının ‘ns1.metu.edu.tr’ sunucusu tarafından kontrol edildiğini bilmektedir. Bu yüzden, ‘ns.digex.net’e sorguyu ‘ns1.metu.edu.tr’ üzerinde yapması bilgisini iletir. ‘ns.digex.net’ bu kez aynı adresi ‘ns1.metu.edu.tr’ üzerinde sorgulayacaktır. Ancak bu sunucu da ‘www.ulak.net.tr’ için kesin adresi bilemeyecek ve sorgunun ‘ulak.net.tr’ alan adı sunucusu olan ‘ns.ulak.net.tr’ adresine yönlendirilmesini bildirecektir. Son olarak ‘ns.digex.net’, ‘www.ulak.net.tr’ adresini ‘ns.ulak.ne.tr’ üzerinde sorgulayacak ve ‘ns.ulak.net.tr’ kendi veritabanında ‘www.ulak.net.tr’ için tanımlı olan 193.140.83.9 adresini döndürecektir. Bu bilgiye ulaşan ‘ns.digex.net’ de kendi istemcisine bu bilgiyi iletecektir.

Bu sorgulama şekil 4’te gösterilmiştir.

Şekil 4

Bu analizde dikkati çekmesi gereken iki önemli nokta bulunmaktadır.

Öncelikle ‘.tr’ dan sorumlu gözüken ‘ns1.metu.edu.tr’nin ‘.net.tr’ için ayrı bir alan adı sunucuya yönlendirme yapmadığı, doğrudan ‘ulak.net.tr’ alan adı sunucusuna yönlendirme yaptığına dikkat edilmelidir. Bu ‘ns1.metu.edu.tr’ hem ‘.tr’ hem de ‘.net.tr’ için alan adı sunucusu olduğu için bu şekilde gerçekleşmiştir. Eğer ‘.tr’ ve ‘.net.tr’ farklı sunucular üzerinde tanımlı olsalardı ‘ns.digex.net’ ayrıca ‘.net.tr’den sorumlu sunucuyu da sorgulamak durumunda kalacaktı.

Dikkat edilmesi gereken diğer nokta ise istemcinin alan adı sunucuya yalnızca bir sorgu iletmesi ve tüm iş sunucu tarafından yapıldıktan sonra yalnızca cevabı almasıdır. Aynı durum ‘ns.digex.net’ diğer alan adı sunuculara ulaşırken ortaya çıkmamış ve her biri ayrı ayrı sorgulanmıştır. Bunun sebebi ‘ns.digex.net’ sunucusunun tekrarlı (recursive), diğer alan adı sunucularının ise tekrarlı olmayan (iterative) bir şekilde sorgulanmış olmasıdır.